Een avond over “De Kapelberg”

Op woensdagavond 25 oktober 2023 hebben mevrouw Dymph van den Bossche, bestuurslid van “Stichting De Kapelberg” en mevrouw Tineke van Engelen, lid van “Spirit in Roosendaal” en filmclub “ERSA”, voor Heemkundekring Het Land van Gastel “Een avond over de Kapelberg” verzorgd.

Na de ledenvergadering die en te laat begon en die ook nog eens uitliep, begon Tineke van Engelen om ongeveer kwart over negen met het eerste gedeelte van de “avond”. 
Zij presenteerde vier korte filmpjes over “De Kapelberg”. 

In het eerste filmpje het verhaal over de historie van en de bedevaart naar de kapel.   
Het filmpje begint met een bovenaanzicht van de kapel en laat vervolgens haar huidige ligging zien. Tegen een bedrijventerrein en een snelweg, de A17 op de grens van Roosendaal en Oud Gastel.

In beeld wordt gebracht de kapel met aan de voorzijde in het latijn de naam van de kapel: Sanctae Dei Matri Mariae Consolatrici Afflictorum Sacrum, Moeder Gods Maria, troosteres der bedroefden. Beter bekend als De Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Smartenkapel oftewel “het kapelleke”.
Vervolgens neemt de film ons mee naar binnen en toont de Zeven Smarten van Maria, de glas- en loodramen, de madonna en het bord met daarop de briefjes aan Maria.

Bij het jaarlijks dauwtrappen in mei komen de fanfares van Roosendaal en Oud Gastel al spelend aan over het laantje naar de kapel en we zien de bezoekers van en in de kapel.
De Kapelberg (historie en bedevaart) – YouTube

Hierna filmpje twee, een mooi en gevoelig interview met een echtpaar waarvan hun zoon op jonge leeftijd in 2011 aan kanker kwam te overlijden. 
Het echtpaar komt uit Leerdam en ging regelmatig op visite bij familie in Goes. Hierbij passeerden ze iedere keer de kapel totdat ze op enig moment besloten de afslag Borchwerf te nemen en de rijksweg te verlaten. Op onderzoek naar de kapel die open bleek te zijn, kennelijk veel bezocht werd en blijkbaar voor veel mensen een bijzondere betekenis had.
Hun zoon werd ziek en overleed binnen een korte tijdsperiode. Op zijn verjaardag en sterfdag bezoeken ze nu ieder jaar nog steeds de kapel.  Een vorm van troost. 

Filmpje drie liet een overweging zien van pastoor Maickel Prasing ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van “De Kapelberg”. De Kapelberg was in zijn priesterstudie een stageopdracht. Hij vond het dan ook heel toepasselijk om tijdens de eucharistieviering in zijn overweging het belang van de Mariakapel te benadrukken. Een overweging die hij als volgt afsloot: 

“Natuurlijk is de thuissituatie niet veranderd als je weer thuiskomt na een bezoek aan de Kapelberg. Die blijft zoals die is. Als we thuiskomen zijn de zieken nog steeds ziek, de spaarrekening even leeg en de onenigheid nog steeds manifest. Maar wijzelf zijn veranderd, we hebben hier bemoediging, troost en goede moed gekregen. We krijgen hier een steuntje in de rug om het leven thuis weer aan te kunnen.”

Als afsluiting van haar presentatie had Tineke van Engelen gekozen voor een korte “speelfilm” die ze zelf heeft gemaakt als project van en voor filmclub ERSA.
Een speelfilm zo zei Tineke met een happy end waarin weinig werd gesproken. Het laatste klopte wel, het eerste toch wat minder. 
Een oudere man brengt een bezoek aan de kapel en denkt hier zijn oude grote liefde tegen te komen. Zij kent hem echter niet of wil hem niet kennen en laat hem in het ongewisse achter. Jammer maar helaas!

Hierna was het de beurt aan mevrouw Dymph van den Bossche, zij bracht de historie van De Kapelberg.
Het begon natuurlijk met het verhaal over de schipper die in 1421 het jaar van de Sint Elisabethvloed na het vergaan van zijn schip aan land spoelde op een plaats die Doirlicht of Deurlicht heette en tussen Roosendaal en Oud Gastel lag. Hij bouwde op die plaats, zoals hij had beloofd, mocht hij niet verdrinken, een kapel met het beeld ter ere van Maria.
De kapel zou op enig moment zijn neergehaald maar eind 19e eeuw was er dan toch De Kapelberg, 7 kruizen met het beeld van de Zwarte Madonna in een zinken kastje.     
In 1897 begon een landbouwer, genaamd Karel Haast, met de bouw van een nieuwe kapel en alhoewel driemaal gerestaureerd, is de kapel gebleven zoals hij was. 

Echter de Zwarte Madonna oftewel de Zwarte Lieve Vrouwe van Roosendaal is in 1970 gestolen en eerst in 2011 vervangen door een replica van het beeld van de Zwarte Madonna van Montserrat.
Vóór de derde restauratie dreigde de kapel te verdwijnen immers er was in 2000 sprake van het uitbreiden van het industrieterrein Borchwerf Noord.
Gelukkig is dit mede door Stichting Keerpunt voorkomen kunnen worden. 
Bij de derde integrale restauratie in 2009 werd De Kapelberg landelijk nieuws. De kapel moest leeg en Maria verhuisde naar een zeecontainer en in die container werden diensten gehouden. 31 mei 2009 volgde de her-inzegening van de kapel.

Het onderhoud van de kapel is ook een speciaal verhaal. Vanaf 1897 tot aan de restauratie in 2009  was dit in handen van de familie Tielen.
Tot eind jaren tachtig exploiteerden de familie Tielen ook café ‘Kapelzicht’. Bezoekers van de kapel konden na afloop hier steeds terecht om wat te eten of te drinken.
Na het beheer door de familie Tielen hebben leden van het bestuur van de ‘Kapelberg’ hun taken overgenomen.
De Kapelberg is jarenlang een bedevaartsoord geweest. In vergelijking tot vroegere tijden is dit veel minder geworden. Bezoekers blijven echter komen naar het ondanks de snelweg nog rustig gelegen kapelletje.

Ieder jaar in mei is het nog dauwtrappen en komen de fanfares van Roosendaal en Oud Gastel met hun aanhang al spelend naar de kapel.
De smartlappenkoren (ook uit Oud Gastel) zijn eveneens aanwezig en laten zich horen.
Ook de handgeschreven briefjes met berichten aan Maria op het bord in de kapel zijn nog talrijk.   
En dan komen in september vele Tamils uit het hele land naar de Kapelberg. Deze traditie is ontstaan in Oud Gastel waar in de jaren tachtig een asielzoekerscentrum was gevestigd met veel uit Sri Lanka gevluchte Tamils.

Dymph van den Bossche sloot haar voordracht af met de overweging van pastoor Maickel Praising die in het derde filmpje van Tineke Engelen getoond werd en in dit verslag cursief is opgenomen.

Een mooie avond.

Voor het verslag van deze avond is gebruik gemaakt van het boekje Op De Kapelberg zoals uitgegeven door Spirit in Roosendaal en het You Tube filmpje De Kapelberg (historie en bedevaart).