De Vijftiende Eeuw

Klik en ga naar het begin van de veertiende eeuw:

Of ga terug naar het begin:

HET JAAR 1448 

• Zoon Philips van Jan metten Lippen en Margaretha wordt begin dit jaar gedoopt. Als peters en meters zijn te Bergen aanwezig hertog Philips van Bourgondië, hertog Jan van Kleef, vrouwe van Walhain, jonkvrouw Van Gelder, heren van Montigny en den graaf van Stampers (!). De stad wordt feestelijk versierd met 900 fakkels. 
• Tegen beslissingen van Schepenen kunnen Gastelaren in appèl gaan bij het feodaal hof te Breda. Nu de zoutwinning ver op z’n eind loopt, worden ‘de goede lieden van Steenbergen’ als ‘seer verarmt’ omschreven. 
• In Hulst wordt een Minderbroedersklooster gesticht.

HET JAAR 1447

• Na twee dochters (Isabella en Maria) wordt op 27 december de eerste (wettige) zoon van Jan II van Glymes en Margaretha geboren: Philips geheten. Hij is vernoemd naar zijn oom Philips, jongere broer van Jan metten Lippen, heer van Grimbergen en edelman en ridder in legers van Filips de Goede en later Karel de Stoute. 
• Filips de Goede stelt een belasting op zout voor, maar of dat deze bedrijfstak nog kan redden? De zoutnering is in het noordoosten van Gastel dan al zo goed als verdwenen. De grond is in korte tijd geheel uitgeput, van duurzaamheid hebben de mensen nog nooit gehoord. 
• Filips de Goede doet ook zijn best om tot koning van Brabant verheven te worden door de Duitse keizer Frederik III. De plannen lopen op niets uit. 
• Johannes Gutenberg is terug in Mainz en sticht een drukkerij: uitvinding van de boekdrukkunst met losse letters is een feit. 
• Hollandse en Zeeuwse Rekenkamer verhuist van Brussel naar Den Haag.  

HET JAAR 1446

• Van het water aan de noordkant van het Land van Gastel is het Barlake het meest aanwezig. Het is een breed water gevormd door de samenkomst van Mark en Keene. De naam is ook gerelateerd aan het Barlebos en eeuwen later aan de Barlaqueseweg. In de volksmond wordt het te zijner tijd Blokseweg genoemd. Ook de buurtschap (aan Fijnaartse zijde) heet later Barlaque. 
• Paus Eugenius IV draagt aan deken van Lier en cantor van Antwerpen op om in de parochiekerken van de St. Bernardusabdij kapelaans van buitenaf aan te stellen. Daarmee breekt de paus met incorporaties van zijn voorgangers. Of daar ook gehoor aan gegeven zal worden is de vraag. Hoeven en Oudenbosch worden officieel bij de abdij geïncorporeerd. 
• Ontdekkingsreiziger Nuno Tristao ontdekt Guinee Bissau.

HET JAAR 1445

• Drie jaar na haar man Engelbrecht sterft Johanna van Polanen, vrouwe van Breda en als zodanig ook zeggenschap over het Land van Gastel. Het huwelijk gaat gepaard met intriges. Haar zoon Jan IV van Nassau is zijn vader in 1442 opgevolgd als heer van Breda/halfheer van Gastel. Haar opa Jan van Polanen was in de vorige eeuw bouwheer van Slot Grimhuijsen. Johanna woont hoofdzakelijk op Kasteel Breda.
• Paus Eugenius IV gelast dat seculiere geestelijken door de abt en de parochies mogen aangesteld, die dan ook door hem betaald moeten worden. Gastel krijgt als pastoor wel weer iemand uit de abdij zelf: Henricus Clerici. Paus verleent ook aflaat voor wederopbouw van Bergen op Zoom na tweede stadsbrand. 
• Filips de Goede verleent vrijdom van tol voor de aanvoer van bouwmaterialen per schip. 
• In Mijnsheerenland komt de Laurentiuskerk gereed, een van de ongeveer 15 kerken in Nederland die gewijd zijn aan de Heilige Laurentius.

HET JAAR 1444

• De parochie van Gastel krijgt even een wereldheer, Cornelis Hoessche, als pastoor. Na een jaar is hij weer weg en vult de Bernardusabdij de herderstaken weer in. 
• Jan II van Glymes, heer van Bergen op Zoom, trouwt met Margaretha Rouveroy-Saint Simon. Hij koopt er meters satijn, fluweel, laken en linnen voor in. Jonker Van Nassau brengt als huwelijkscadeau een beer mee. Het dier is vals, want later bijt het een kind. Het echtpaar krijgt de komende jaren dertien kinderen. Maar daar blijft het niet bij. Naar verluid krijgt Jan II liefst 50 buitenechtelijke kinderen. Een van zijn minnaressen is Mayken Sanders uit Oudenbosch. De enorme vruchtbaarheid van Jan wordt gelinkt aan zijn volle lippen, vandaar zijn bijnaam Jan metten Lippen. Abt Petrus van Breda wijdt de hernieuwde kerk van de Bernardusabdij in, voorzien van vieringtoren, koorgestoelte en glas-in-loodramen. 
• Een tweede stadsbrand te Bergen op Zoom legt Leeuwenborgh, veel huizen en de molen aan de Boschpoort in de as. Het Mirakel van Amersfoort: een Mariabeeldje wordt weggegooid maar keert terug.

HET JAAR 1443

• Pastoor Marcelius Loeper stopt in Gastel of overlijdt. Dat wordt uit de kerkrekeningen niet duidelijk. De grote en blauwe kamer van kasteel Wouw worden door de rentmeester van Jan II van Glymes grondig verbouwd. Ter beveiliging van zijn eigendommen koopt Jan jachthonden, valken en sperwers. Het gaat de heer van Bergen klaarblijkelijk goed. 
• In de 15e eeuw denkt waarschijnlijk elke Gastelaar nog dat de wereld plat is. Ontdekkingsreizigers varen wel steeds verder uit. Dit jaar ontdekt de Portugese zeevaarder Nuno Tristao het einde van de Sahara en het eiland Arguim onder de Westafrikaanse kust. Keerzijde van deze ontdekkingen is wel dat Afrikaanse slaven naar Portugal worden verscheept.

HET JAAR 1442

• Engelbrecht van Nassau overlijdt op 3 mei. Hij wordt begraven in de Grote Kerk van Breda, waar dertig jaar later een (dan nog) acht meter hoog praalgraf voor hem, zijn vrouw, zoon en schoondochter wordt gebouwd. Die zoon is Jan (Johan) IV van Nassau. Hij mag zich vanaf nu Heer van Breda en zodoende ook halfheer van Gastel noemen. Dat laatste overigens niet heel lang meer. 
• De paus bekrachtigt in Florence in het bijzijn van Jan II van Glymes dat de Bergse Gertrudiskerk een kapittelkerk wordt. 
• In Den Bosch wordt een zinlozenhuis opgericht, de oudste psychiatrische inrichting van Nederland. Een vooruitstrevend instituut, want de patiënten worden niet opgesloten, maar onderhouden en geobserveerd.

HET JAAR 1441

• Pastoor Marcelius Loeper is tot nu waarnemer voor het benefice altaar St. Nicolaas van de Gastelse kerk. Versierde hoogaltaren en zijaltaren komen rond deze tijd in zwang, vaak gebouwd door gilden of rijke leken, die eigen missen opdragen aan een eigen altaar. De aanwezigheid van altaren zegt niks over de aanwezigheid van de Gastelse kerk zelf overigens. 
• Eerst bekende meekrapkeur (reglement) in Bergen op Zoom opgesteld. Meekrap komt op de goed bemeste kleigronden van Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden veel voor, maar ook op de natte gorzen rondom het Land van Gastel wordt de meekrapwortel verbouwd. Jan II van Glymes maakt een reis naar Bourgondië en Florence. Kampen treedt toe tot de Hanze, een samenwerkingsverband van handelaren en steden, om zo de handel te beschermen en uit te breiden.

HET JAAR 1440

• Jan II van Glymes, alias Jan metten Lippen, doet op 23-jarige leeftijd zijn Blijde Intrede en wordt hiermee heer van Bergen op Zoom en halfheer van Gastel. Zijn bijnaam zou ontleend zijn aan zijn enorme vruchtbaarheid, in werkelijkheid zijn z’n lippen door een ziekte misvormd. Voor de inhuldiging tast Jan diep in de buidel, hij schaft zich toernooi- en strijdharnassen, voetbogen, toga’s en marmerbont aan. Later is hij in Besançon om de ontvangst van koning Frederik bij te wonen. Hij ontmoet er zijn latere vrouw Margaretha Rouveroy. 
• Filips de Goede, hertog van Brabant en Bourgondië, bezoekt de Bernardusabdij om tot afspraken te komen met het Antwerpse stadsbestuur. Aanleiding was de haringtol, die de scheepvaart naar Antwerpen stremde, waarop de stadsbewoners het schip van de hertog overmeesteren. De hertog is woedend en stelt een handelsblokkade in. Hij haalt ook de stadspoorten uit Antwerpen voor vijf jaar weg. Op de abdij smeken de Antwerpen Filips om genade. Pas na een fikse schadevergoeding gaat de hertog overstag.

HET JAAR 1439

• In Gestel bij Oisterwijk wordt door Engelbrecht, graaf van Nassau voor het eerst een wereldlijke heer voorgedragen: Henricus Suetinck. Het is een teken dat de macht van de Bernardusabdij, dat zowel Gestel als Gastel kerkelijk bedient, aan het afkalven is. Deels door schandalen als schenden van het celibaat, deels omdat de Gastelaren steeds beter hun eigen boontjes kunnen doppen nu het land almaar verder is ontgonnen. 
• De Bergse haven buiten de Lievevrouwepoort is belangrijk verbeterd met zoutketen en pakhuizen. Johannes Gutenberg bedenkt een drukpers. 
• Het verdrag van Grevelingen: Filips de Goede komt tot een akkoord over de Engelse handelsbetrekkingen. 
• Begin van de bouw van het vermaarde flamboyante gotische stadhuis van Leuven, waarvan de bouwmeester Sulpitius van Vorst vier maanden na aanvang overlijdt.

HET JAAR 1438

• Als we de ‘handelsroute’ tussen Dordrecht en Bergen op Zoom doorlopen dan nemen de kooplieden bij Dordt ‘het Bossche hooft’ om over het grote Botervliet (eiland van Strijen links latend) naar de Roovaert en Mooije Keene (ook wel Nieuwe Vaert) bij Barlaecke uit te komen. Aan land gaat het dan vanaf de Wagenhoek, Moleneind, langs Vlettevaart, Galgestraat, Bosschenhoofd naar de Posthoorn Rucphen (waar paarden gewisseld worden) en daar de Postbaan naar Antwerpen over Langendijkse en Calmpthoutse heide tot in de Scheldestad. Vanaf Oudenbosch loopt ook een heirbaan naar Bergen en wel via de Zandeweg, Kuivezand, Langenbergse weg, Kiekenbrug, den Nieuwenberg (met galg!), Klein-Kalsdonk, Roosendaal en Wouw. Een minder belangrijke heirbaan voert naar Breda. Vier heirbanen komen samen bij de Wagenhoek, het verklaart de naam. Daar is ook een wagenmakerij en een smidse. Nieuwenberg (het latere Zegge) is dan reeds een zelfstandige jurisdictie. 
• In Midden-Europa komt het adellijk geslacht Habsburg opzetten: Albrecht II wordt koning van Duitsland, Bohemen en Hongarije. 
• Stadsbrand Gouda.

HET JAAR 1437

• Met de groei van het aantal kerkgebouwen in onze streek keert ook het Latijn weer terug in taaluitingen. Zo wordt Gastel in deze tijd ook wel Ghestel supra Zoman genoemd en Oudenbosch Vetusbuscum. Hoeven is dan Hovis alias Bovendonc. Het is duidelijk: Gastel op Zoom hoort ondanks de tweeherigheid vooral bij Bergen. Maar hoe groot is Bergen op Zoom eigenlijk, als ‘hoofdplaats’ van de heerlijkheid? Volgens een haardtelling telt de stad 1100 – grotendeels van hout opgetrokken, ondanks de eerdere stadsbrand – huizen, wat neerkomt op 5500 inwoners. De stadsomvang is gering: geen kloosters wel een kerk en stoere toren.
• Filips de Goede geeft de Hollandse, Zeeuwse en Westbrabantse handelslieden een veeg uit de pan omdat ze ondanks zijn verdrag met de Fransen nog steeds handel drijven met Engeland.
   

HET JAAR 1436

• Dat de betrekkelijke welvaart door de Elisabethsvloed plotsklaps verdwijnt, wordt nog versterkt door de hertogelijke beden, die alle dorpen op moeten brengen en waardoor ook Gastel zienderogen verarmt.
• Beneficie voor altaar St. Nicolaas in Gastel komt in handen van Hugeman Martens, die het niet zelf bedient.
• Kapel van het kasteel van Wouw wordt verbouwd en uitgebreid. De leidekkers zijn 26 dagen aan het werk op het kasteeldak. Keuken en brouwhuis worden vernieuwd, waartoe 158.000 IJsselstenen zijn aangekocht.
• In Breda is de St. Joostkapel voltooid, gewijd aan de patroonheilige van pestlijders. Het is de oudste kapel van Breda, bij de bouw nog buiten de stadsmuren staand. Ruim een eeuw eerder sticht op dezelfde plaats Raso II van Gaveren, halfheer van Gastel, een houten kapel.
• De Allerheiligenvloed treft nu eens niet onze streek, maar Friesland. 
• Jacoba van Beieren overlijdt.
   

HET JAAR 1435

• De Keur (het reglement) op potmakers wordt te Bergen op Zoom vastgesteld. Pottenbakkers vestigen zich aan de rand van stad. Dat moet ook vanwege het brandgevaar, de grote stadsbrand ligt bij velen nog vers in het geheugen. Wel groeit de handel in aardewerk en dus weer het vervaardigen van potten in de stad. Van rode klei – uit de slikken en gorzen – worden potten gemaakt, hout en turf is nodig om de ovens te verwarmen. Turf komt van de veengronden uit de omgeving, zoals het Gastels Laag.
• Enige ambtenaren van de heer van Bergen moeten in Zevenbergen zijn. Hoewel geen enkele vermelding moeten ze welhaast zeker per veer vanuit Oudenbosch zijn uitgevaren.
• De Vrede van Atrecht: verdrag tussen Franse koning Karel VII en hertog Filips de Goede. De laatste zal zich neutraal houden in de Honderdjarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland.
   

HET JAAR 1434

• Hertog Filips de Goede voert een uniforme munt in voor zijn gebieden in de Lage Landen bestaande uit twee gouden munten: de Philippus/rijder en halve Philippus, ook vier zilvermunten: de Vierlander en twee kopermunten: dubbele mijt en mijt. De vierlander heet zo omdat ze in vier landen van Filips rijk wordt geslagen: hertogdom Brabant en de  graafschappen Vlaanderen, Holland en Henegouwen.
• Wanneer ontstaan de eerste kinderspelletjes? Waarschijnlijk zijn ze al zo oud als een pasgeborene zelf. In Gastel kennen we het bijzondere woord pieteleweeë voor ‘haasje-over spelen’. Uniek volgens dialectologen, zoals ook ‘oksterbolleke’ voor winterkoninkje nergens anders gebruikt wordt.
• De Antwerpse architect Pieter Appelmans overlijdt, hij bouwt bij leven de magnifieke Onze Lieve Vrouwekathedraal in zijn stad.
• Op de Altmarkt in Dresden wordt een eerste kerstmarkt gehouden, de oudste van Duitsland.
   

HET JAAR 1433

• In de nasleep van de Elisabethsvloed blijven de legendes van boze zeemeerminnen hangen en komt ook het verhaal van de Gastelse kerktoren als zeebaken vaak bovendrijven. Als het eerste kerkje uit begin 12e eeuw inderdaad op de hogere landtong waar Gastel ligt, zou hebben gestaan, is dat mogelijk wel een zeebaken geweest. Maar de kerk(toren) die deze eeuw gebouwd wordt, heeft die functie niet meer, ook al omdat het water van de almaar dichtslibbende ‘binnenzee’ de Striene inmiddels verderop ligt.
• Eerste vermelding van een Vleeschhuis in de regio, namelijk te Steenbergen. Het is in gezamenlijk beheer van de slagers uit de stad, tegelijkertijd heeft het vleeshouwersgilde elders in het land een slechte reputatie.
• Met het Verdrag van Den Haag doet Jacoba van Beieren afstand van haar grafelijke rechten in Holland en Henegouwen ten gunste van Filips de Goede. Ze kiest voor haar huwelijk met Frank van Borselen.
• Liduina van Schiedam, die bij een val met schaatsen op het ijs koudvuur oploopt en daarna tot haar dood bedlegerig visioenen krijgt, overlijdt.
   

HET JAAR 1432

• De Bourgondische hertogen van Brabant vormen dé politieke en culturele macht in West-Europa. Steeds grotere delen van het Nederlandstalige gebied vallen onder hun bewind. Daarmee dringen Franse woorden ook tot het Gastels dialect door. Voorbeelden zijn: astrant (brutaal), sommedêême (aanstonds), finère (centen bijeenleggen om iets te drinken), redenântie (redenering), prosse (onhandig in vlees snijden) of touter (schommel). Uit deze tijd stamt ook het nasaal klinkende ‘moender’ oftewel moeder, wat vrijwel nergens anders zo gezegd wordt. Anderzijds zal het taalgebruik onder Gastelaren nog wel betrekkelijk eenvoudig geweest zijn, dus in hoeverre de Franse invloeden al gebezigd worden, is zeer de vraag.
• Filips de Goede stelt een procureur-generaal aan in de Raad van Brabant.
• Het religieus vierluik van Hubert en Jan van Eyck: De aanbidding van het Lam Gods is klaar en wordt geïnstalleerd in de Gentse kathedraal.
• Universiteit Leuven krijgt er de studie godgeleerdheid bij.
   

HET JAAR 1431

• Tien jaar na de verwoestende Elisabethsvloed is niet alleen Nieuwenbosch niet meer opgebouwd maar zijn ook de gronden zelfs geheel bedorven, onbewoonbaar en niet meer te cultiveren. Het centrale deel van het gehucht kan met behulp van een kade nog enigszins behouden blijven, maar het zal tot de inpoldering van ’t Sant daer Buyten wachten zijn op nieuwe ontginning van het gebied.
• Jan II van Glymes bezweert de rechten en vrijheden van Steenbergen.
• Abt Petrus van Gorcum heeft zoveel schulden gemaakt, dat de Bernardusabdij bijna failliet gaat, hij weet ook de kloostertucht niet goed na te leven. De man overlijdt en wordt opgevolgd door Petrus van Breda.
• Jeanne d’Arc wordt in Rouen gedood op de brandstapel.
   

HET JAAR 1430

• Marcelius Loeper wordt tot pastoor van Gastel benoemd, ook hij houdt zich niet aan de regels van het celibaat. Het altaar van St. Nicolaas in de Gastelse kerk wordt bediend door Lambertus Boet. Mogelijk is dit jaar een nieuwe kerk aangelegd op de plaats waar ook enkele decennia later de laatgotische kerk wordt gebouwd, naar het juiste bouwjaar blijft het gissen.
• Filips I Valois van St. Pol is maar drie jaar hertog van Brabant, hij overlijdt plotsklaps op 26-jarige leeftijd in Leuven, de stad die hij een universiteit schenkt. Zijn opvolger is Filips de Goede, reeds hertog van Bourgondië en steeds machtiger in de Lage Landen.
• Drie jaar na zijn vader overlijdt ook de moeder van Jan II van Glymes: Johanna van Boutershem. De voogdij komt bij de bisschop van Kamerijk te liggen.
• In de kerk van Sluis trouwen hertog Filips de Goede en prinses Isabella van Portugal, waarbij de Orde van de Gulden Vlies wordt ingevoerd. Uit het banket op het verdere trouwfeest in Brugge komt een levend schaap tevoorschijn.
• Jeanne d’Arc wordt gevangen genomen door de Bourgondiërs.
   

HET JAAR 1429

• Zoals in heel katholiek Brabant houdt ook Gastel er zijn processies op na. Wellicht niet per se voor de patroonheilige Laurentius, als wel om bijvoorbeeld te bedanken voor een goede oogst of gespaard worden van natuur- of oorlogsgeweld. De processiegangers/gelovigen trekken over de Oude Dijk heen tot aan de verste slikken en schorren. Niet geheel zonder gevaar want bij vloed stroomt het gebied over. Een pastoor, die de processies leidt, is van dit jaar niet bekend.
• Jeanne d’Arc inspireert het Franse leger bij de strijd tegen de Engelsen. Bij Orleans geven de Engelsen de strijd op, daarmee is haar bijnaam geboren: Maagd van Orleans.
• Het Bloedmirakel van Alkmaar.

HET JAAR 1428

• Jan van Glymes, vierde generatie uit het adellijk geslacht en grootvader van de heer van Bergen, overlijdt op 68-jarige leeftijd. Hij was gehuwd met Isabella de Grez. Hij heeft zijn zoon Jan I van Glymes – door zijn huwelijk met Johanna van Boutershem heer van Bergen op Zoom – nog een jaar overleeft. Inmiddels is zijn kleinzoon Jan metten Lippen voorbestemd te heersen over heerlijkheid Bergen en halfheerlijkheid Gastel.
• Hertog Filips van St. Pol hernieuwt het privilege op vrije jaarmarkten voor Bergen op Zoom: iedere bezoeker van de jaarmarkt geniet zowel op de heen- als terugweg volledige vrijheid.
• Polder bij Ossendrecht ingedijkt.
• Met de Zoen van Delft (tussen Jacoba van Beieren, die in naam gravin en Filips de Goede) komt – op 3 juli voor even – een einde aan de Hoekse en Kabeljauwse Twisten. Het is ook het einde van het Beierse en begin van het Bourgondische Huis.
• Amsterdamse Singel gegraven.

HET JAAR 1427

• Petrus Strijt komt voor het laatst in de stukken als pastoor van Gastel voor.
• Jan I van Glymes, heer van Bergen op Zoom tevens drost van Brabant, overlijdt op slechts 37-jarige leeftijd op het kasteel van Wouw. Gehuwd met Johanna van Boutersem, stamvader van het inmiddels Bergse geslacht. Daarmee is zijn 10-jarige zoon Jan II van Glymes ‘metten Lippen’ zijn feitelijke opvolger, al neemt zijn moeder (Johanna van Boutershem) nog wel voor hem waar.
• Ook hertog Jan IV Valois van Brabant sterft. Zijn broer Filips I Valois (Philips van St. Pol) volgt hem op als hertog.
• Beleg van Zevenbergen duurt voort. Na 14 weken geeft Gerrit het vanwege voedselschaarste en uitputting op. Heer Gerrit van Zevenbergen wordt door Filips de Goede afgezet, al laat hij wel eerst de stadsmuren en -poorten afbreken. Einde vestingstad Zevenbergen dus. Ook het kasteel van Zevenbergen gaat grotendeels ten onder. Gerrit van Strijen wordt gevangen genomen en naar Rijsel afgevoerd. Ook deze strijd hoort tot de Hoekse en Kabeljauwse Twisten.
• In de Sint Nicolaaskerk van Utrecht begint op 5 december een traditie van ‘schoen zetten’ voor de armen.

HET JAAR 1426

• Verschillende Brabantse steden sluiten een akkoord waarin zij beloven elkanders burgers volgens hetzelfde recht te behandelen. Burgers worden zo gevrijwaard tegen willekeur van hertogelijke ambtenaren.
• Jan van Glymes, Engelbert van Nassau en Hendrik van der Leck bezegelen een akkoord voor de pas opgerichte universiteit van Leuven. De jonge Jan II van Glymes wordt als student ingeschreven. De Leuvense universiteit wordt plechtig geopend.
• Het oorlogsgeweld komt dichtbij, want in november wordt Zevenbergen – amper de Elisabethsvloed te boven – belegerd. De vesting-smalstad Zevenbergen is achter Jacoba van Beieren blijven staan. Het Bourgondisch leger van hertog Filips de Goede – op weg naar Gouda – moet eerst voorbij Zevenbergen. Filips biedt de heer van Zevenbergen. Gerrit van Strijen, eerst nog geld mits hij zich aan Bourgondische zijde schaart. Hij weigert, waarop Filips vanaf het Land van Gastel dagenlang beschietingen uitvoert, muren beukt met stormrammen en met stormladder de vesting in klimt.
• Sloten wordt een stad.

HET JAAR 1425

• Nieuwenbosch wordt niet meer heropgebouwd, het gebied is verlaten. In het hoger gelegen Oudenbosch wordt een nieuwe kerk gesticht: de Agathakerk in de Kerkstraat (later St. Bernaertstraat).
• In sommige documenten wordt 1425 als begin bouwjaar van de katholieke kerk in Oud Gastel gezien. Dat zou dan 300 jaar na de oorkonde zijn, waarvan haar echtheid in twijfel getrokken wordt. Waarin Gastel niet vermeld wordt, maar wel de gebiedsafbakening en het gegeven dat er in 1125 al een kapel of kerkje staat. Het zou Fastradus Scheerebaert zijn die in 1125 afstand doet van het Land van Gastel en de grond schenkt aan de Sint Laurensabdij van de Bernardijnen te Oostbroek bij Utrecht. Volgens kroniekschrijver Krϋger zou het oudste kerkje op Kuivezand gestaan hebben, maar het onderste stuk van de toren van 1220 zijn (naar later blijkt een ingekerfd getal op een telsteen).
• Hertog Jan IV van Brabant sticht de Universiteit van Leuven, de eerste universiteit van de Nederlanden.
• Jan I van Glymes staat nog een laatste maal op het strijdtoneel n.l. bij de belegering van Bergen te Henegouwen. Hij keert snel naar zijn eigen Bergen terug als Antwerpenaren de Scheldestad dreigen aan te vallen.
• Jan Keldermans (ook wel Jan van Mansdale genoemd) overlijdt, stamhouder van Mechels beeldhouwersgeslacht; hem wordt het praalgraf van de Van Polanens toegeschreven.
• De gevangen genomen Jacoba van Beieren vlucht in mannenkleren uit Gents cachot.

HET JAAR 1424

• Er komt nog eens een derde, gelukkig veel kleinere Sint Elisabethsvloed over de Lage Landen heen. Herstelwerkzaamheden die de schade van de vloed uit 1421 moeten herstellen, worden weer weggevaagd.
• Uit deze tijd is het verhaal van de vriendschap tussen de veerman van het veer Oudenbosch-Dordrecht en de molenaar van Cuivesant. Afgesproken is dat bij harde wind de veerman dubbel tarief mag rekenen. Kooplieden, die van de paardenmarkt in Antwerpen komen, overnachten in de Rucphense Posthoorn en reizen vervolgens naar Oudenbosch. De molenaar ziet ze van verre aankomen en begint vrolijk de zeilen te reven, waardoor de veerman de dubbele prijs kan rekenen. Samen verdelen ze de extra opbrengst.
• Het spookeiland Antillia in de Atlantische Oceaan verschijnt voor het eerst op een kaart.
• Jacob van Huse maakt houten beeldje Jantje van Sluis, dat staat in de Belfort van het Zeeuwse stadje.

HET JAAR 1423

• Inwoners uit Nieuwenbosch zijn na de St. Elisabethsvloed gevlucht naar de hoger gelegen dyc (Bosschendijk). Op een kruispunt van wegen (Wagenhoeck) ontstaat een nieuw dorp, het latere Oudenbosch. Gastelaren zitten nog enigszins droog op de dek- zandrug van Kuivezand.
• Als dank de stormvloed te hebben doorstaan worden kapellen gebouwd in Zegge en bij Deurvaart (Kapelberg). Het was bij de vloed dat een schipper de Lede indrijft, op Doorlicht landt en uit dankbaarheid voor zijn wonderbare redding een Mariakapel sticht. Een soortgelijk verhaal duikt ook op in Zegge.
• Door de vloed ontstaan her en der welen, zoals ook bij de Duiventoren/Drie Weikes nabij Oudenbosch. Het wordt de Zwarte Weel genoemd en de legende gaat dat hier een kasteel heeft gestaan, waarop een ridder woonde, die het met de duivel hield. Voor straf is op een nacht het kasteel in de diepte verzonken en daar ligt nu de onpeilbaar diepe Zwarte Weel.
• Klooster Bethlehem in Utrecht gesticht.

HET JAAR 1422

• Hoe ver de Sint Elisabethsvloed landinwaarts is getrokken, is te zien aan de nieuwe scheidslijn tussen zand- en kleigrond. Grofweg de lijn Geertruidenberg, Zevenbergen en bij Gastel tot aan de Oudendijk en door naar Steenbergen. Dat zal ook bij latere inpolderingen niet veranderen. Ten noorden van Gastel begint zich na de vloed buitendijks nieuw land in het water af te tekenen: een grote zandbank, aangeduid als ’t Sant er buyten. Lagen Zuid-Holland en noordwestelijk Brabant aanvankelijk tegen elkaar aan, nu gescheiden door een breed water: Hollandsch Diep. Reden om een veerdienst tussen Oudenbosch en Dordrecht in te voeren. Het stelsel van zeearmen en benedenrivieren is finaal veranderd.
• Petrus Strijt, pastoor van Gastel, krijgt een boete wegens overtreding van de wet op het celibaat. Een veelvoorkomende overtreding in de 15e eeuw.
• Jan II van Glymes wordt ook drossaard van Brabant. Dat is de belangrijkste persoon in de rechtspraak. Daarnaast is er een schout, die ondergeschikt is aan de drossaard. De schepenen op hun beurt besturen de dorpen en spreken recht.
• Jacoba van Beieren laat huwelijk met Jan IV van Brabant nietig verklaren, vertrekt naar Engeland en trouwt met Humphrey van Gloucester, zoon van de Engelse koning Hendrik IV. Filips van Glymes, broer van Jan metten Lippen, wordt geboren. Hij wordt later heer van Grimbergen en Rode.

HET JAAR 1421

• Een rampjaar. De verschrikkelijke St. Elisabethsvloed van 19 november, waarbij het zeewater diep het land injaagt: kerk en dorp Nieuwenbosch gaan aan het wassende water verloren. Het heeft net geen honderd jaar bestaan. De mensen vluchten naar even verderop ‘het hoger Baerlebosch’ oftewel Oudenbosch. De gigantische watersnood richt ook in Gastel veel schade aan. Het dorp drijft voor het grootste gedeelte, zo wordt het beschreven. Naar verluid trekt daarmee de bevolking ook meer westwaarts: van Kuivezand/omgeving Grimhuizen naar het tegenwoordige dorp.
• Andere gevolgen: de Biesbosch wordt gevormd, liefst 72 Zuid-Hollandse en 28 Brabantse dorpen raken verloren. Polder De Grote Waard loopt vol, waardoor de postverbinding Dordrecht-Antwerpen verbreekt en Dordrecht een eiland wordt. In onze streek verzwelgen Zonzeel en Niervaert, maar ook Zevenbergen wordt een eilandje, de stad raakt in verval.
• De sage van de zeemeermin is hieraan ontleend. Op nieuwjaarsdag al spoelt een meermin aan in de haven van Zevenbergen, ze vraagt wat te drinken en eten, maar krijgt niks. Boos verdwijnt ze weer in het water, ze voorspelt dat het niet goed met Zevenbergen afloopt: ‘alleen de Lobbekenstoren zal blijven bestaan’. Die voorspelling komt met de Elisabethsvloed uit: het zoutstadje wordt verwoest, behalve de toren. Andere legendes gaan over de schippers, die in de storm gered worden en uit dankbaarheid een kapel oprichten. Bij Zegge en de Gastelse Kapelberg is dat het geval. Eerder dat jaar was zowaar de Westlandse polder bij Steenbergen ingedijkt.
• Tot pastoor van Gastel wordt Petrus Strijt benoemd.
• Stadsbrand Amsterdam: 1/3e van stad brandt af.
• Ede wordt door mannen uit Amersfoort/Utrecht plat gebrand.

HET JAAR 1420

• De deken van Lier voert het incorporatieverzoek van Paus Martinus V alsnog door. De abdij van St. Bernard heeft kennelijk geen garanties dat de inlijving gerespecteerd wordt. Steeds weer keert het terug op het bordje van het Vaticaan. Qua grondgebied koopt de abdij van Johannes van den Houte Godevaertszoon al zijn bezittingen in Oudenbosch en in de ‘Nederloose’ onder Gastel. Dat is in het noord-oostelijk deel van het Land van Gastel. ‘Loos’ staat echter wel voor: verloren gebied. In 1359 komen we een Godevaert als drossaard tegen en Van den Houte zou van de latere Ettense tak ‘Uten Houte’ afkomstig zijn.
• Onder de edelen, die meedoen aan een ontzettingsmacht van Geertruidenberg bevindt zich ook Jan I van Glymes. Het beleg van Geertruidenberg wordt beëindigd, maar het stadje is wel zwaar beschadigd.
• Jan van Glymes verwerft van Brabants hertog Jan het voorrecht ieder, die de marktvrede verstoort, te mogen arresteren.
• Stadsbrand Tiel: hele stad brandt af.
• Huwelijk Jacoba van Beieren en Jan van Brabant loopt spaak, hij sluit met haar oom Jan verdrag van Sint Maartensdijk, waarmee Jan Zeeland en Holland verpandt.

HET JAAR 1419

• Henricus van Meeuwen, pastoor van Gastel, krijgt een boete wegens overtreding van de wet op het celibaat. Hoe zwaar de straf is, wordt niet bekend. Schending van het celibaat komt in deze periode veel voor; zelfs sommige pausen houden er kinderen op na.
• Na een regeerperiode van bijna een halve eeuw overlijdt Hendrik II van Boutershem, heer van Bergen op Zoom/halfheer van Gastel. Hij wordt kortstondig opgevolgd door Hendrik III van Boutershem (tevens heer van Grimbergen) die spoedig na zijn vader sterft en vervolgens door schoonzoon Jan I van Glymes. Hij is een jaar eerder getrouwd met Johanna van Boutershem, dochter van Hendrik III. Hiermee komt een eind aan een bijna 70-jarige heerschappij onder de naam Van Boutershem. De hertog van Brabant beleent het echtpaar Van Glymes-Van Boutershem de heerlijkheid Bergen op Zoom. De Bergse heer verleent behalve het molenrecht ook het lepelrecht van het te malen koren.
• Stadsbrand ’s Hertogenbosch, waarbij 112 mensen omkomen.
• Bourgondisch hertog Jan zonder Vrees (oom van Jan IV van Brabant) wordt vermoord door militante Armagnacs.

HET JAAR 1418

De lijkwade van Turijn ligt korte tijd in het Limburgse kasteel Montfort.

• Eerste vermelding van het altaar van OL Vrouw en van St. Jan de Apostel uit Gastelse kerk, bediend door Johannes Bye. Paus Martinus V gelast de dekens van Antwerpen en Lier om de incorporatie van de parochie Gastel opnieuw door te voeren. Voorganger Bonifacius IX had namelijk alle incorporaties weer herroepen.
• Edelman Jan I van Glymes getrouwd met Johanna van Boutersem, wordt weldra heer van Bergen op Zoom en drost van Brabant. Een rang hoger trouwt Jacoba van Beieren met hertog Jan IV van Brabant, waardoor de Hoekse en Kabeljauwse Twisten escaleren. Jacoba staat immers aan de kant van de Kabeljauwen, haar oom Jan van Beieren bij de Hoeken. De Brabantse hertog probeert vergeefs Dordrecht te veroveren: de verliezen aan Brabantse zijde zijn aanzienlijk.
• Concilie van Konstanz eindigt: Westers Schisma is voorbij. Tegenpaus Johannes XXIII wordt vrijgelaten en benoemd tot kardinaal van Toscane.

HET JAAR 1417

• Hertog Jan IV van Brabant verbreekt de banden, die hem binden aan de voogdijraad, het zogeheten Regiment van Elf. Jan II van Glymes alias Jan metten Lippen wordt geboren. Zijn invloed op onze streek wordt deze eeuw van een ongekende omvang. In het Zeeuws-Vlaamse Biervliet verlooft de 16-jarige Jacoba van Beieren zich met de 14-jarige hertog Jan IV van Brabant. Huwelijken op zeer jonge leeftijd zijn in de Middeleeuwen de normaalste zaak van de wereld. Jacoba en Jan IV waren bovendien volle neef en nicht, een door de kerk verboden graad van bloedverwantschap in geval van huwelijksplannen. Pauselijke dispensatie is nodig om het huwelijk een jaar later te voltrekken.
• Beleg van Gorinchem, dat definitief tot Holland behoord.
• Begin bouw Sint Catharijnekerk van Brielle. De Achterhaven in Delfshaven wordt gebouwd.

HET JAAR 1416

• Tegen de wil van zijn vader trouwt Jan I van Glymes met Johanna van Boutershem, kleindochter van Hendrik II en Johanna van Bergen. Deze Jan I van Glymes zou een bastaard van hertog Jan II van Brabant zijn. Zo komt het vermaarde geslacht der Glymes in het bezit van de heerlijkheid Bergen op Zoom. Meerdere generaties zullen het verloop van de geschiedenis in ons gebied (Heerlijkheid Bergen op Zoom, later Markizaat) gaan bepalen. Voor het Land van Gastel is dat zeker het geval als in 1458 de tweeherigheid verdwijnt.
• Gijsbrecht van Brederode wordt geboren, later vermaard geestelijke en woonachtig in Breda.
• In Venlo wordt het Dominicanenklooster in gebruik genomen door de Augustinessen.

HET JAAR 1415

• De hertog van Brabant, Anton van Bourgondië, sneuvelt bij de slag bij Azincourt, waar de Engelsen een grote overwinning op de Fransen boeken. Bij de slag komen zo’n 5000 edelen om het leven. De hertog strijdt in het harnas van zijn kamerheer, waardoor hij door de Engelsen niet herkend is als hoge edele. In krijgsgevangenschap is hij met andere gevangen gedood. Onder deze hertog Anton wordt de administratie en financiewezen van het hertogdom grondig hervormd: een Rekenkamer opgericht en een kanselier van Brabant aangesteld. Hij verdedigt de Brabantse belangen met verve en verzwakt de banden met het Duitse Rijk. Zijn pas 12-jarige zoon Jan IV van Brabant volgt hem op.
• Op Concilie van Konstanz is besloten dat de drie pausen worden afgezet.

HET JAAR 1414

• De dorpen in het Land van Gastel mogen dan zoetjesaan groeien, voor stadrechten komen ze niet in aanmerking. Het criterium is ook niet zozeer de omvang van een plaats of het aantal inwoners. Het zijn rechten en privileges, die aan een plaats worden toegekend door de eigenaar of de bezitter van de grond. In dat verband zou Oudenbosch in de 15e eeuw kansrijk geweest zijn.
  Dit jaar krijgen bijvoorbeeld Weert en negen kleinere Westfriese dorpen, zoals Schagen en Abbekerk stadsrechten. Stavoren was in 1058 het eerste stadje met stadsrechten. En Amsterdam – van hetzelfde bouwjaar 1275 als Gastel – krijgt reeds in 1300 stadsrechten.
  ’s Hertogenbosch in 1184 de eerste Brabantse plaats. In onze streek volgen Breda in 1198, Bergen op Zoom in 1212, Geertruidenberg in 1213, Steenbergen in 1272 en Klundert in 1357.
• Het Concilie van Konstanz – een initiatief van de Duitse koning – moet einde maken aan Westers Schisma van paus en tegenpaus. Het overleg zal tot 1418 duren. Ook Bernardus-abt Petrus van Gorcum neemt er aan deel.
• Schrijver Hennen van Merchtenen brengt de Kroniek van Brabant uit.

HET JAAR 1413

• In Bergen op Zoom wordt het eerste schippersgilde opgericht met een eigen ambachtshuis aan de Noordzijde Haven en eigen altaar in de Grote Kerk.
• Een eerste vastenavondtekst van Jacob van Oestvoren, waarin vermeld ‘Dit is ind blau scuit’ geldt als de oudste schriftelijke vermelding van de (Bergse) Vastenavond. Voor het stadsbestuur aanleiding hoge gasten uit te nodigen voor een uitgebreid maal in Stads theercamer. In het satirisch gedicht De Blauwe Schuit worden mensen die ongewenst gedrag vertonen, aangespoord daar zeker mee door te gaan en plaats te nemen in een blauwe schuit. Dan konden ze daarin afgevoerd worden. Volksfeest en burgermoraal in ene. Ook nu nog trekt de Blauwe Schuit door Krabbegat tijdens Vastenavend. Of Gastelaren de blauwe schuit in 1413 al voorbij zien trekken, is twijfelachtig. Op het platteland is nog lang geen sprake van carnaval.
• Lieven van den Clite schildert Het Laatste Oordeel.

HET JAAR 1412

• Het gebied dat later Oud- en Nieuwland is gaan heten onder Oudenbosch wordt uitgegeven. In de katholieke wereld is het Westers Schisma nog steeds gaande: een periode van pausen en tegenpausen, die elkaar tegenwerken. De oorsprong ligt in de ballingschap van de vorige eeuw toen de pausen Rome ontvluchten en de pauselijke zetel in Avignon vestigen. Tegen die achtergrond moeten pastoors als Theodoricus in de Gastel zich staande houden, maar deze kerkcrisis komt het katholieke geloof niet ten goede.
• Vrede tussen Gelre en Holland bezegeld: einde aan Land van Arkel.
• In Lotharingen wordt Jeanne d’Arc geboren.

HET JAAR 1411

• Nog een architect overlijdt: Jan Appelmans, bouwmeester van de Onze Lieve Vrouwe Kathedraal van Antwerpen. Appelmans begint aan de bouw in 1352. De kathedraal vormt de hoofdkerk van het bisdom Antwerpen, waartoe ook Gastel behoort. Zoon Pieter Appelmans zet het werk aan deze kerk voort. De bouw van flinke kerken is tot dan voorbehouden aan de grote steden. Toch krijgen nagenoeg alle kleine dorpen ook kerken en kerktorens, opgebouwd uit baksteen. Het is daarom dat gesproken wordt van Brabants Gouden Eeuw.
• Gelre geeft het Land van Arkel terug aan Holland.
• Hertog Jan zonder Vrees bemoeit zich veel met de binnenlandse twisten in Frankrijk gedurende de Honderdjarige oorlog.

HET JAAR 1410

• De eerste grote Brabantse steenhouwer-bouwmeester Jacob van Tienen – ook bekend als Jacob van Gobertingen – overlijdt. Hij is bouwmeester van de grote kerken van Brussel, Antwerpen en Tienen en het stadhuis van Brussel. Jacob wordt beschouwd als grondlegger en grootmeester der Brabantse gotiek en een inspiratiebron voor 15e eeuwse bouwmeesters zoals de gebroeders Keldermans, die mogelijk ook bij de bouw van de Gastelse kerk betrokken zijn.
• Eerste vermelding Nieuw-Vossemeer.
• Praag krijgt het allereerste astronomisch uurwerk, bevestigd tegen het stadhuis.

HET JAAR 1409

• Abt Petrus de Santvliet trekt – met goedkeuring van de hertog van Brabant – de jaren geleden uitgegeven moerconcessies voor Gastelaren Willem vander Mere en Jan van Overhesselake nu in. De namen keren later terug in Meir en Overesselijk. Gebieden die in aanmerking komen worden voortaan bedijkt en als landbouwgrond gebruikt. De abt geeft de relatief hoger gelegen gronden uit aan de ‘goede luijden’ van Hoeven. Ook begint de bedijking van wat later de Hoevense Beemden is gaan heten.
• De Bourgondische hertog Jan Zonder Vrees stelt een nieuw ridderorde in: de Orde van de Hop, gewijd aan de nagedachtenis van de nooit bestaande ‘hertog Cambrinus van Brabant’, ook wel koning van het bier genoemd. Waarschijnlijk is Cambrinus een bijnaam geweest van een vroegere hertog. De huidige hertog Jan zonder Vrees is zelf de voordrinker. Maar het gaat ook om het economisch belang van de hop. Hop wordt sporadisch in het gebied van de Brabantse wal gebrouwen, maar zeker nabij de kloostertuinen is dat het geval.
• In Amsterdam wordt de Nieuwe Kerk ingewijd.

HET JAAR 1408

•  Het is een wonder dat Gastel veelal buiten het strijdgewoel kan blijven. Met almaar oorlogen en belegeringen is het wel logisch dat de aanvalstechnieken en wapens zich voortdurend ontwikkelen. Fraai voorbeeld is dit jaar het Beleg van Maastricht. De Limburgse stad Maastricht wordt belegerd door opstandige Luikse inwoners. Niet alleen gooien de opstandelingen brandbommen in de stad, maar ook vuilnis en lijken met de bedoeling ziekten te verspreiden. De Luikenaren maken ook gebruik van een kat. Dat is een langwerpige verplaatsbare houten constructie. De Maastrichtse burgermilities weren zich kranig, ook wordt een nieuw gilde opgericht dat van de boogschutters.
• De eerste vrouwen treden in het Vrouwenklooster Diepenveen.

HET JAAR 1407

• Naast de pest komt melaatsheid of lepra veel voor onder de mensen. Melaatsen worden snel ondergebracht in pesthuizen buiten de stad, dragen speciale kleding en een ratel als ze onder de mensen komen. In Bergen op Zoom wordt buiten de Wouwse Poort een rij huisjes gebouwd, de Lazarinnen geheten. Lepra komt ook in Gastel voor. Voor de leprozen wordt een houten hutje bij de kerk of langs een toegangsweg gebouwd.
• Nabij Alkmaar wordt ’s lands eerste wipmolen gebouwd: het begin van wat genoemd wordt ‘het Nederlands polderlandschap’.
• Stadsrechten voor Coevorden.

HET JAAR 1406

• Een eerste rederijkersgilde De Vreugdenbloeme wordt in Bergen op Zoom opgericht. Het speelt openluchtspellen ten tijde van vastenavond.
• Op 1 december blaast Johanna van Brabant haar laatste adem uit. Ruim een halve eeuw (sinds 1355) is zij aan de macht geweest, bijzonder lang dus. Drie dagen lang luiden de klokken voor deze laatste rechtstreekse afstammeling van een dynastie, die sinds mensenheugenis in Brabant had geregeerd. Anton van Bourgondië Valois, tweede zoon van Margaretha van Male en Filips de Stoute, volgt haar op. Hij belooft de oude rechten van steden en gewesten te zullen bewaren.
• Johanna van Brabant (1322-1406) werd in 1322 geboren in Brussel als oudste dochter van Jan III (1300-1355), hertog van Brabant, en Maria van Evreux (1303-1335). Door haar afkomst en de politieke spellen waarin ze verstrikt raakte, heeft ze veel betekend voor de grenzen van Brabant.
• Op 16 juni is boven ons land een totale zonsverduistering te zien. Het natuurverschijnsel boezemt veel mensen angst in.

HET JAAR 1405

• Uit stukken blijkt dat de Gastelse pastoor momenteel ene Theodoricus is.
• In navolging van de vorige paus bevestigt paus Innocentius VII nogmaals de inlijving door de Bernardusabdij van de Gastelse parochie. Kennelijk wordt daar niet altijd gehoor aan gegeven. Bijgeloof is ook een factor, zo wordt beweerd dat rondom Gastel een koekeloerehaan als oogsthaan rondzwerft. De haan wordt gezien als vruchtbaarheid-symbool.
• Hertogin Margaretha van Male overlijdt. Zij is een nicht van Johanna van Brabant, die kinderloos blijft en haar in de laatste jaren is opgevolgd.
• Het wapenboek Beyeren wordt voltooid; het is een middeleeuws handschrift met 1096 ingekleurde wapenschilden. Ook de wapens van de hertogen van Brabant, de heren van Breda en Bergen op Zoom staan erin.
• De Hollandse graaf Willem IV bevestigt privileges en vrijheden van Vlissingen, waarmee Bergen op Zoom er een concurrent bij krijgt aan de Schelde.

HET JAAR 1404

• Engelbrecht van Nassau-Siegen wordt door zijn huwelijk met Johanna van Polanen heer van Breda/halfheer van Gastel.
• Een (eerste) Sint-Elisabethsvloed teistert op 19 november de Lage Landen en ook West-Brabant. Diverse dijkdoorbraken op Walcheren en in Vlaanderen. Drie Zeeuwse vissersdorpen gaan ten onder. Antwerpen profiteert echter, want de Honte wordt steeds beter bevaarbaar, dus nu legt Bergen het weer af.
• Anton van Bourgondië reorganiseert als regent/ruwaard de hofhouding van het hertogdom nu de zwaar aftakelende Johanna daar niet meer toe in staat is.
• Abt Petrus van Santvliet heeft het te bont gemaakt, hij wordt uit zijn functie gezet. Petrus van Gorcum, gestudeerd in Heidelberg, volgt hem op.
• Filips de Stoute, een van de machtigste vorsten, overlijdt aan een in Brussel heersende griep, hij wil nog naar Dijon maar sterft onderweg in Halle. Zoon Jan zonder Vrees volgt hem op.

HET JAAR 1403

• Op elfjarige leeftijd wordt Johanna van Polanen (Vrouwe Jehenne) uitgehuwelijkt aan Engelbrecht van Nassau-Siegen. De Nassau’s zijn een oud-adellijk geslacht uit het Middenrijnse gebied. Het huwelijk betekent het begin van de aanwezigheid van het huis van Nassau in de Nederlanden, te beginnen in ons Brabant. Het paar woont in het kasteel van Breda.
• Het stadhuis van Bergen op Zoom is voltooid. Het bestaat uit de linkerpoort ‘De Oliphant’, het schepenenhuis en rechts Leeuwenborgh het feitelijke stadhuis.
• Jan IV van Brabant wordt geboren.
• Geboren Bredanaar en letterkundige/specialist Roomse liturgie Radulf van der Beeke overlijdt in Tongeren.
• Stadsrechten voor Brouwershaven.
• De Cisterciënzers stichten in Sibculo een klooster.

HET JAAR 1402

• Italianen uit Lombardije krijgen in Steenbergen vergunning een bank en wisselkantoor te openen. Voor Gastelaren is dit het dichtstbijzijnde adres om – waarschijnlijk op beperkte schaal – geldzaken te doen. In de geschiedenis van het bankwezen en kredietverlening neemt Lombardije een belangrijke plaats in. Nog steeds kent de bankwereld de Lombardrente en het Nederlandse woord lommerd is een verbastering van lombard en betekent bank van lening. Deze Italianen verspreiden zich in deze jaren over heel Europa, vooral daar waar de jaarmarkten zijn. Daar is immers handel en is geld een gewenst ruilmiddel.
• De hertogen van Brabant zijn twee eeuwen aan de macht nadat Hendrik I van Brabant de graaf Dirk VII van Holland in 1202 verslaat.
• Bergen herrijst na de stadsbrand, dit jaar is de lakenhal gereed.
• Nijmegen wordt een Hanzestad. 
• In Utrecht wordt nabij de waag een houten stadskraan gebouwd, die goederen uit schepen in en uitlaadt.
• Slag bij Humbleton Hill, dat eeuwen later in Shakespeares Hendrik IV voorkomt.

HET JAAR 1401

• De Staten van Brabant erkennen Margaretha van Male, echtgenote van Filips de Stoute en haar zonen als erfopvolgers van hertogin Johanna, daarmee geeft ze het feitelijke bestuur van het hertogdom over aan zoon Anton van Bourgondië en hij wordt als ruwaard van Brabant aangesteld, maar ook als hertog van Limburg.
• Een Steenbergse schipper brengt het eerste boekweit uit het oosten mee naar de Nederlanden. Het zou een belangrijk volksvoedsel worden. Ook in Gastel wordt het weldra verbouwd; het inmiddels verdwenen Boekweitstraatje refereert er lange tijd aan. 
• Met de Vrede van Bolsward onderwerpen de Friezen zich alsnog aan het grafelijk gezag van Holland.

terug naar het begin van de pagina